Monday, January 21, 2013

უსარგებლო პანდუსები


ყველაზე დიდ პრობლემას შშმ პირებისთვის წარმოადგენს გარემო, რომელიც ან საერთოდ არ არის ადაპტირებული მათთვის ან არის, თუმცა მხოლოდ იმიტომ რომ თვალმა დაინახოს რადგან შშმ პირებისათვის გამოუყენებელი ან ძნელად სასარგებლოა.

ეტლით მოსარგებლეთა კალათბურთი



ეტლით მოსარგებლეთა კალათბურთი!

ინვალიდი მკერავი


თვითრეალიზაციისა და მონდომების კიდევ ერთი მაგალითი!

The Butterfly Circus



ნებისმიერ ადამიანს აქვს თვითრეალიზაციის უფლება. უფლება იმისა რომ გამოამჟღავნოს თავისი თავი,იმიტომ რომ იგი მაშინ გრძნობს თავს ბედნიერად როცა მოქმედებს .
სწორედ ამაზეა ეს არაჩვეულებრივი ფილმი.

Saturday, January 19, 2013

გონებრივი ჩამორჩენილობა






გონებრივი ჩამორჩენილობა ფსიქიკური განვითარების დარღვევის ფორმაა.იგი აღმოცენდება ადრეულ ასაკში და ადამიანის ფსიქიკურ განვითარებასა და ჩვევების ჩამოყალიბებაზე მთელი ცხოვრება ახდენს გავლენას.
განმარტება 
ამერიკის გონებრივი ჩამორჩენილობის ასოციაციის(AAMR) განმარტების მიხედვით გონებრივი ჩამორჩენილობა არის მნიშვნელოვანი გადახრა ზოგადი ინტელექტუალური ფუნქციონირების დონიდან, რომელიც ადაპტაციური ქცევის დეფიციტს უკავშირდება და ვლინდება ადამიანის განვითარების პერიოდში.ამ დროს ინტელექტის კოეფიციენტი არის ნორმაზე საგრძნობლად დაბალი.გონებრივ ჩამორჩენილობაზე მსჯელობა შესაძლებელია,თუ IQ 70-ზე დაბალია. "ადაპტური ქცევის დეფიციტი" ნიშნავს მომწიფებაში მნიშვნელოვან ჩამორჩენას და სწავლაში,პიროვნულ დამოუკიდებლობასა და სოციალურ პასუხისმგებლობაში შეზღუდვებს. გონებრივი ჩამორჩენილობა ხასიათდება ინტელექტუალური უნარების დაქვეითებით და ადაპტაციური უნარების ორ ან მეტ სფეროში დარღვევით. გონებრივი ჩამორჩენილობა სხვადასხვა ხარისხისაა,იგი დამოკიდებულია განვითარების დარღვევის ხარისხზე,რაც ვლინდება შემეცნებითი,ემოციური და ნებელობითი სფეროს განვითარების დონის ასაკობრივ ნორმასთან შედარებით.გონებრივი ჩამორჩენილობის კლასიფიკაცი ხორციელდება ინდივიდის შესაძლებლობების,მისი ძლიერი და სუსტი მხარეების,მისი გარემოსთან შეგუების ხარისხის მიხედვით,შესაბამისად,გონებრივი ჩამორჩენილობის ხარისხი განისაზღვრება იმის მიხედვით, რა დონის დახმარება ესაჭიროება პიროვნებას, რამდენად დამოუკიდებელია იგი. გამოყოფენ დახმარების 4 დონეს: 1.დროებითი: არ ესაჭიროება მუდმივი დახმარება,მაგრამ შეიძლება დასჭირდეს დროებითი მხარდაჭერა გარკვეულ შემთხვევებში. 2.შეზღუდული: პერიოდულად ესაჭიროება გარკვეული სახის დახმარება. 3.ექსტენსიური: ესაჭიროება ყოველდღიური დახმარება ცხოვრების სხვადასხვა ასპექტში. 4.ყოვლისმომცველი: მოითხოვს მუდმივ,ინტენსიურ დახმარებას ცხოვრების ყველა ასპექტში.
გონებრივი ჩამორჩენილობის დიაგნოსტიკური კრიტერიუმები
საშუალოზე მნიშვნელოვნად დაბალი გონებრივი ფუნქციონირება,ტესტირების დროს ინტელექტის მა ცვენებელი 70-ზე დაბალია.ადაპტაციური ფუნქციონირების თანმხლები დარღვევები შემდეგი ორი ან მეტი სფეროდან:
კომუნიკაცია
თავის მოვლა
სახლის მოვლა
სოციალური ინტერპერსონალური ჩვევები
საზოგადოებრივი ურთიერთობის ჩვევები
თვითმართვა
აკადემიური ჩვევები
შრომითი საქმიანობა
დასვენება
ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება

გონებრივი ჩამორჩენილობა იწვევს შეზღუდვებს ყოველდღიურ საქმიანობაში.იგი ხასიათდება:საშუალოზე მნიშვნელოვნად დაბალი ინტელექტით
თანმხლები შეზღუდვებით ადაპტაციურ ჩვევებში შემდეგი ორი ან მეტი სფეროდან:
კომუნიკაცია
თვითმომსახურება
სახლის მოვლა
სოციალური ჩვევები
საზოგადოებრივი ურთიერთობის ჩვევები
თვითრეგულაცია
აკადემიური ფუნქციონალური ჩვევები
ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება
შრომითი საქმიანობა
დასვენება
გონებრივი ჩამორჩენილობა ვლინდება 18 წლამდე. 

გჩ შეფასება 
გონებრივი ჩამორჩენილობის შეფასება უნდა მოხდეს შემდეგი 4 განზომილების მიხედვით:პირველი განზომილებით პიროვნების მდგომარეობის შეფასება ხდება IQ ტესტებითა და ადაპტაციური ქცევის შეფასები სკალებით.თუ IQ 70-ზე დაბალია,ადაპტაციური ქცევის 2-ზე მეტ სფეროშია დარღვევები,მათი დაწყების ასაკი კი 18 წლამდეა,ამ შემთხვევაში სახეზეა გონებრივი ჩამორჩენილობის დიაგნოსტიკური კრიტერიუმები.

შეფასების ტესტები: ჩვილობის ასაკში გამოიყენება ბეილის სკალები(1-დან 42 თვის ასაკის ბავშვებისთვის);

გრიფიტსის ფსიქიკური განვითარების სკალები(1 თვიდან 8 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის);

5 წლამდე ასაკის ბავშვებთან გამოიყენება ბავშვთა უნარების მაკარტის სკალები,კაუფმანის ბავშვების შესაფასებელი ბატარეა,ვექსლერის სკოლამდელი ასაკის ბავშვების ინტელექტის სკალა. 5 წლის ზემოთ გამოიყენება ბრიტანული უნარების სკალები,სტენდფორდ-ბინეს ტესტი, ვექსლერის ინტელექტის სკალა მოზრდილებისთვის

მეორე განზომილების მიხედვით უნდა შეფასდეს ბავშვის ქცევა სხვადასხვა სიტუაციაში და ემოციური სფეროს სუსტი და ძლიერი მხარეები.ახლობლების ინტერვიუებისა და დაკვირვების გარდა იყენებენ პიროვნული ადაპტაციური ქცევის შესაფასებელ სტანდარტიზირებულ სკალებს.ყველაზე ფართოდ გამოიყენება ადაპტაციური ქცევის სკალები,ვაინლენდის ადაპტაციური ქცევის სკალები,ბრუნინქსის დამოუკიდებელი სოციალური ქცევის სკალები.

მესამე განზომილებით ფასდება პიროვნული ფიზიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობა და პათოლოგიური მდგომარეობის ეტიოლოგიური ფაქტორები.

მეოთხე განზომილებაზე უნდა შეფასდეს პიროვნების ოჯახური და სასკოლო გარემო.მნიშვნელოვანია ოჯახში და სკოლაში შემდეგი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება: ნორმალურ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართვის მოთხოვნილება,ასაკისთვის შესაფერისი დამოუკიდებელი ფუნქციონირებისთვის საჭირო ჩვევების განვითარების მოთხოვნილება.
დახმარება
გონებრივი ჩამორჩენილობა ქრონიკული მდგომარეობაა,რომელიც მთელი ცხოვრების განმავლობაში თან ახლავს ადამიანს.მისი განკურნება და სრულიად გამოჯანმრთელება შეუძლებელია, მაგრამ ინტერვენციის შედეგად მისი მდგომარეობის საგრძნობლად გაუმჯობესება შესაძლებელია. გონებრივი ჩამორჩენილობის მქონე ბავშვს ესაჭიროება როგორც მედიკამენტური მკურნალობა, ასევე ქცევითი თერაპია, ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია, სამკურნალო-პედაგოგიური ღონისძიებების გატარება. გონებრივი ჩამორჩენილობის მქონე ბავშვისთვის და მათი ოჯახებისთვის ინტერვენციის პროგრამების მოიცავს შემდეგ ხუთ სფეროს:
ფსიქოლოგიური განათლება;
ადეკვატური მხარდაჭერისა და პერიოდული შეფასების ორგანიზაცია;
ბავშვის ყოველდღიური ჩვევების ტრენინგის უზრუნველყოფა;
კონსულტაციები მძიმე ქცევითი დარღვევების დაძლევის მიზნით;
კონსულტაციები პიროვნების ცხოვრებაში ცვლილებებთან დაკავშირებით,ოჯახის მხარდაჭერა და კონსულტაციები დარდის დასაძლევად.

ფსიქოლოგიური განათლების მიზანია ოჯახის წევრების დახმარება ბავშელ პროგრამებს,მათთვის დიაგნოზისა და მისგან გამომდინარე შედეგების მიღებაში.ადეკვატური დახმარების ორგანიზაცია ხორციელდება მულტიდისციპლინარული გუნდის მიერ.ყოველდღიური ჩვევების ტრენინგი გულისხმობს ძალზე სტრუქტურირებული და დანაწევრებული აქტივობების შემცველ პროგრამებს.მათი მეშვეობით მშობლებს ასწავლიან ბავშვებისათვის სხვადასხვა ჩვევების ათვისების საშუალებებს. თვითსაზიანო,აგრესიული,დესტრუქციული ქცევების შეფასება უნდა მოხდეს იმ ფაქტორებსი გამოვლენის კონტექსტში, რომლების ამ ქცევას განამტკიცებენ,შემდეგ კი უნდა მოხდეს შესაბამისი პროგრამის შემუშავება.

http://archive.webmix.ge/icc/mentret.html

ჰიპერაქტივობა (ADHD)


ყურადღების დეფიციტის და ჰიპერაქტივობის სინდრომი (ADHD) წარმოადგენს ცენტრალური ნერვული სისტემის ფუნქციონირების (ნეირობიოლოგიური) დარღვევით გამოწვეულ სიმპტომთა ერთიანობას, რომელიც მოიცავს:
ყურადღების კონცენტრაციის დეფიციტს (უყურადღებობა, გაფანტულობა);
იმპულსურობას (იმპულსური ქცევის შეჩერების და გაკონტროლების სირთულე)
ჰიპერაქტივობას (მოტორული მოუსვენრობა, ზედმეტ მოძრაობათა სიჭარბე).
ამას ხშირად ერთვის ემოციური მოუმწიფებლობა, აგრესიულობა და დაბალი აკადემიური მოსწრება. თუ ბავშვს სკოლაში აქვს სწავლის და კლასელებთან, მასწავლებლებთან ურთიერთობის პრობლემები, თუ იგი ვერ ახერხებს კონცენტრაციას საკლასო ოთახში, არ ასრულებს და გაურბის სამუშაოს – შესაძლოა თქვენ შვილს ჰქონდეს ყურადღების დეფიციტის/ჰიპერაქტივობის სინდრომი. ასეთ ბავშვებს ხშირად არქმევენ “ჰიპერაქტიურებს”, თუმცა ცნობილია, რომ ზოგ შემთხვევაში ყურადღების პრობლემები, იმპულსურობისა და ჰიპერაქტივობისაგან დამოუკიდებლადაც შეიძლება არსებობდნენ.
მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ჯგუფის ბავშვების (I ჯგუფი - ბავშვები ყურადღების დეფიციტით – ჰიპერაქტივობის გარეშე, II ჯგუფი - ყურადღების დეფიციტი, იმპულსურობითა და ჰიპერაქტივობით). დიაგნოზი ერთიანდება ADHD-ის სინდრომში (მათი სიმპტომების მსგავსების გამო), მათ შორის მნიშვნელოვანი კლინიკური განსხვავებანიც არსებობს. მხოლოდ, ყურადღების დეფიციტის მქონე ბავშვები მიდრეკილები არიან მოთენთილობისა და ზანტობისკენ, ხშირი ოცნებისა, ზედმეტი თავმდაბლობისა და მორცხვობისაკენ, ხოლო ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტივობის მქონე ბავშვები – იმპულსურობისა და აქტიურობისაკენ, აგრესიული ქცევისაკენ, ამიტომ ხშირად ისინი უარყოფილნი არიან თანატოლების მიერ. ბავშვები, რომელთაც ADHD აქვთ, შეიძლება მრავალ განსხვავებულ თვისებას ამჟღავნებდნენ. ისინი განსხვავდებიან სიმპტომების გამოვლინების ხარისხით და ინტენსივობით; ამიტომ მშობლებისათვის მნიშვნელოვანია კარგად გაიცნობიერონ ამ სინდრომის ძირითადი დამახასიათებელი ნიშნები და პრობლემები რათა ითანამშრომლონ სპეციალისტებთან ზუსტი დიაგნოზის დასმის მიზნით, რაც საკმარისად რთული პროცესია, სიმპტომთა მრავალფეროვნებისა და ვარირების გამო. ასევე აუცილებელია განისაზღვროს ADHD-ის ტიპი. რაც გულისხმობს იმის დადგენას თუ რა შემთხვევაში ვლინდება ADHD-ის სიმპტომები. ისინი “სიტუაციურ” ხასიათს ატარებენ (ვლინდებიან, მხოლოდ რომელიმე კონკრეტულ სიტუაციაში. მაგ. სკოლაში ან სპეციფიკური დავალების შესრულებისას). თუ სიტუაციური და გარემოს ცვლილების ფაქტორები არანაირ ზეგავლენას არ ახდენენ სიმპტომების გამჟღავნებაზე. ეგრეთ წოდებული ADHD-ის “გავრცელებული” ტიპი.
ADHD-ის სიმპტომები ძირითადად ბავშვის ადრეულ ასაკშივე ხდება შესამჩნევი. ჩვილების ქცევის წინასწარმეტყველება შეუძლებელი ხდება. ერთ წუთს ის ტირის და კივის, მეორე წუთს კი მშვიდდება. ეს ჩვეულებრივ გამკივანი ტირილია და წააგავს სირენის ან სასოწარკვეთილი ცხოველის ხმას. იგი ხასიათდება გაღიზიანებულობით, დაძაბულობით, დაუკმაყოფილებლობით და მომთხოვნელობით. ძილი მოუსვენარია. სიარულის და მეტყველების განვითარება შენელებულია. ხშირია მოუქნელობა. უკვე 3 წლის ასაკში ამ ბავშვების ნახევარი რთული სამართავია. ხშირად ეცვლებათ გუნება-განწყობა, ღიზიანდებიან, უჭირთ ტუალეტის ჩვევების დაუფლება. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ხშირ შემთხვევაში მშობლებს ADHD-ის სიმპტომები შეუმჩნეველი რჩებათ ბავშვის სკოლაში წასვლამდე, რამეთუ პრობლემები მთელი სიმძაფრით სწორედ მაშინ იჩენენ თავს. ADHD-ის დადგენის ასაკად მიჩნეულია სკოლამდელი ასაკი და სკოლის 1 წელი ანუ 7 წლამდე.
რა იწვევს ADHD-ის?
ADHD-ის არ იწვევს ერთი კონკრეტული მიზეზი. მკვლევარები ცდილობენ ავადმყოფობის გამომწვევი მიზეზების გენეტიკურ, ბიოქიმიურ, ნეირობიოლოგიურ და გარემო პირობებთან დაკავშირებულ ფაქტორთა ახსნას. ერთ-ერთი მოდელი (კენი 1980) შედგება შვიდი ურთიერთმოქმედი კომპონენტისაგან:
გენეტიკური მიდრეკილება
ჩამორჩენა განვითარებაში,
საშუალოზე დაბალი ინტელექტუალური და სოციალური უნარი,
აზროვნების სპეციფიკური პრობლემები,
არახელსაყრელი გარემო (ნაადრევი დაბადება, საკვების ნაკლებობა, მწირი სოციალური დახმარება),
ემოციური პრობლემები და ცუდი დამოკიდებულება ოჯახში.
შეიძლება თუ არა დავეხმაროთ ADHD-ის მქონე ბავშვს და როგორ?
ADHD-ის მკურნალობა და სიმპტომების შემსუბუქება მაქსიმალურად ეფექტურია მაშინ, როდესაც გამოიყენება სხვადასხვა სახის მიდგომები.
უპირველეს ყოვლისა მშობლები მაქსიმალურად უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი ADHD-ის შესახებ, რათა შეძლონ სწორად განსაზღვრონ და დააკვირდნენ სიმპტომებს, მაქსიმალურად დაეხმარონ საკუთარ შვილს პრობლემების გადალახვაში.
ბავშვისთვის მიზანშეწონილია ინდივიდუალური ან ჯგუფური კონსულტაციების ჩატარება. კონსულტაცია შეიძლება მოიცავდეს: ინფორმირებას ADHD-ის შესახებ; სოციალური ურთიერთობის ჩვევების ჩამოყალიბების ტრენინგს; სპეციალურ ტექნიკებს სწავლებისა, რომლებიც დაეხმარებიან ბავშვს დაიმახსოვროს, რომ ქცევის, მოქმედების წინ უნდა დაფიქრდეს და ყურადღება მოიკრიფოს. მოზრდილ ბავშვებს შეგვიძლია ვასწავლოთ დავალების, სამუშაოს ორგანიზება, დასრულება, დღიურების, კითხვარებისა და წამზომის გამოყენებითაც კი.
მშობლებისა და მასწავლებლების მიერ ქცევითი ტექნიკების გამოყენება, დაეხმარება ბავშვს წარმატებით შეხვდეს დავაЛების მოთხოვნებს. როგორც აღმოჩნდა ADHD-ის მქონე ბავშვების უმრავლესობა მიისწრაფის კარგად მოქცევისკენ, დავალების წარმატებით დასრულებისკენ, ამიტომ წინასწარ შეთანხმებული არავერბალური სიგნალი შეიძლება ძალიან სასარგებლო გამოდგეს ყოველ ჯერზე დავალებასთან დასაბრუნებლად. დავალების დამთავრების და ინსტრუქციის შესრულების შემთხვევაში, დადებითი განმტკიცება (პრიზი, ჯილდო) ძალიან დაგეხმარებათ ამ მიღწევების განმტკიცებაში. ოღონდ ეს დადებითი განმტკიცება იმავდროული და ხშირი უნდა იყოს. ADHD-ის მქონე ბავშვები არ რეაგირებენ გადავადებულ წახალისებასა და განმტკიცებაზე. წინა სასკოლო ასაკის ბავშვებისთვის პრიზი ყოველ 2-3 წუთშია საჭირო. დაწყებითი სკოლის ასაკის ბავშვებისთვის დღეში რამდენჯერმე, მოზრდილებისთვის – დღეში ერთხელ.
ADHD-ის მქონე ბავშვების დახმარების სხვა ხერხებია: ბავშვისთვის მხოლოდ ერთი ან ორ-ნაბიჯიანი დავალების მიცემა.
საშინაო დავალების მცირე დავალებებად დაყოფა. თითოეული პატარა დავალება მოწმდება, სანამ ახალზე გადავალთ.
მცირე დროის მონაკვეთის განსაზღვრა და ბავშვისთვის ჩვენება, თუ რა რაოდენობის დავალებების დასრულება შეუძლია ამ დროის განმავლობაში.
ბავშვისთვის დღიურის წარმოებაში დახმარების აღმოჩენა.
დღის განრიგის, საშინაო დავალების რვეულში გეგმის სახით ჩამოწერის სწავლება.

http://archive.webmix.ge/icc/adhd.html